Τσαριτσάνη – Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων. 150 χρόνια από την κοίμησή του (1857-2007) (επιμέλεια : Δημήτριος Β. Γόνης), Πρακτικά Συνεδρίου της Αδελφότητας των εν Αθήναις Τσαριτσανιωτών και του Πολιτιστικού και Αθλητικού Οργανισμού της Διεύθυνσης Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λάρισας (Τσαριτσάνη, 21-23 Σεπτεμβρίου 2007), Αθήνα 2016, σχ. 8ο, σσ. 550.
Δεκαοκτώ χρόνια μετά την έκδοση των Πρακτικών (1998) του (Α΄) Συνεδρίου (Αθήνα, 7-10-1995 και Τσαριτσάνη, 25-5-1996), το οποίο είχε οργανώσει η Αδελφότητα Τσαριτσανιωτών Αθήνας, τιμώντας τον οτρηρό τσαριτσανιώτη γόνο, πνευματικό ταγό της ορθοδοξίας και του ελληνισμού Κωνσταντίνο Οικονόμο των εξ Οικονόμων, έρχεται ως συμπλήρωση και επιστέγασμα εκείνης της προσπάθειας ο τόμος των Πρακτικών τού (Β΄) Συνεδρίου που έγινε στην γενέτειρα κωμόπολη, το τριήμερο 21-23 Σεπτεμβρίου 2007, με αφορμή την εκατονπεντηκονταετηρίδα από την εκδημία του φωτισμένου κληρικού αλλά και με πιο διευρυμένη αυτή τη φορά θεματική, περιλαμβάνοντας, εκτός από τις εισηγήσεις που αφορούσαν την ανεξάντλητη προσφορά του Οικονόμου στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας, ανακοινώσεις σχετικές με γηγενείς επιφανείς εκκλησιαστικούς ιεράρχες, την ιστορικότητα της Τσαριτσάνης, το συνεταιριστικό πνεύμα της, το Αρχείο του θαυματουργού μοναστηριού της, τον σωζόμενο Πύργο της, την κεραμοποιḯα της, τους αντιστασιακούς αγώνες της κατά την ιταλογερμανική Κατοχή αλλά και την οργανωμένη συλλογικότητα της διασποράς της.
Η καθυστέρηση της έκδοσης (εννέα χρόνια μετά την διεξαγωγή τού Συνεδρίου) δεν είναι άσχετη με την περιδίνηση των εξελίξεων που συντελούνται στην ελληνική κοινωνία και οι οποίες επηρεάζουν σαφέστατα την πολιτιστική δραστηριότητα των Συλλόγων, ιδίως της τσαριτσανιώτικης κοινότητας, η οποία είδε σε μια 15ετία (1997-2011) να αλλάζει το αυτοδιοικητικό καθεστώς της τέσσερις φορές. Εν τούτοις, ο παρών Τόμος (όπως και ο προηγηθείς που τυπώθηκε με χρηματοδότηση της Κοινότητας) πρέπει να καταχωριστεί στα σημαντικότερα πεπραγμένα του αθηναϊκού συλλόγου, ο οποίος κατόρθωσε να περατώσει αισίως το εγχείρημα ενός επιστημονικού Συνεδρίου με τόσο μεγάλο αριθμό εισηγητών πανελλήνιας αλλά και διεθνούς εμβέλειας. Εκτός από την υλική στήριξη της τότε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λάρισας, τόσο η αιγίδα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών όσο και σημαντικός αριθμός μελών ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Αθηνών (ιδιαιτέρως της Θεολογικής Σχολής) έδωσαν το απαιτούμενο κύρος στην διοργάνωση ‒όπως και στο προηγούμενο Συνέδριο‒, απαρτίζοντας την Επιστημονική και Οργανωτική Επιτροπή της.
Την εκδοτική επιμέλεια και συνεπώς τον έπαινο για την άψογη και καλαίσθητη παρουσία του Τόμου των Πρακτικών φέρει ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτριος Β. Γόνης, ο οποίος εκθύμως απεδέχθη ν' αναλάβει την ευθύνη αναδιανομής των εργασιών (προκειμένου να γίνει η απαιτούμενη βιβλιογραφική επικαιροποίηση), συγκέντρωσης και ενδελεχούς διόρθωσής τους για ομοιομορφία στην εμφάνιση των κειμένων, των αναγκαίων διαμεσολαβήσεων με το τυπογραφείο «Φοινίκη» της κας Νίκης Θ. Βασιλειάδου, ώστε ν' αποδοθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Στις 550 σελίδες των Πρακτικών προτάσσονται το Πρόγραμμα του Συνεδρίου (σσ. 5-11), η Κήρυξη της Έναρξης από τον μητροπολίτη Ελασσόνος Βασίλειο (σσ. 13-14) και οι Χαιρετισμοί του Προέδρου τής Οργανωτικής Επιτροπής κ. Δημητρίου Β. Γόνη (σσ. 15-16), της επάρχου Ελασσόνας κ. Μαρίας Μαμάρα (σσ. 17-18), του κοινοτάρχη Τσαριτσάνης κ. Νικολάου Τσιμπόλη (σ. 19), του προέδρου των εν Αθήναις Τσαριτσανιωτών κ. Δημητρίου Ν. Χατζηλέλεκα (σσ. 21-22). Ακολουθούν οι 28 τελικά εργασίες (από τις 32 που ανακοινώθηκαν στο Συνέδριο) 26 εισηγητών (από τους 30 που συμμετείχαν)[1], οι οποίοι κινήθηκαν γύρω από τους εξής τρεις βασικούς θεματικούς άξονες :
Α. Βίος, δράση, έργα, παιδεία και γλωσσική θεώρηση, συνέργειες και αντιπαραθέσεις του Κωνσταντίνου Οικονόμου με συγχρόνους του (αριθμός εργασιών δεκαεπτά)
1. Ιωάννης Δ. Μπουγάτσος, «Ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων και η εποχή του» (σσ. 65-80), 2. Δημήτριος Β. Γόνης, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων και ο Θεόφιλος Καḯρης» (σσ. 111-139), 3. Χαρίκλεια Γ. Δημακοπούλου, «Το ζήτημα του όρκου των κληρικών και η αντιδικία Οικονόμου-Φαρμακίδη» (σσ. 141-156), 4. Σοφοκλής Γ. Δημητρακόπουλος, «Ο Βρεσθένης Θεοδώρητος και ο Κωνσταντίνος Οικονόμος» (σσ. 157-166), 5. Αθηνά Ν. Κονταλή, «Η επανάσταση στη Θεσσαλία (1808) και ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων» (σσ. 167-183), 6. Βασίλειος Α. Κύρκος, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων : Οι απόψεις του για την ελληνική παιδεία και γλώσσα» (σσ. 193-205), 7. Εμμανουήλ Ι. Κωνσταντινίδης, «Η Ακολουθία εις τον Άγιον Αλέξανδρον Νέφσκυ, του Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων» (σσ. 207-210), 8. Κωνσταντίνος Ιω. Μανίκας, «Ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων και το ζήτημα της κανονικότητας της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου» (σσ. 211-226), 9. Μαρία Μαντουβάλου, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων και Αλέξανδρος Στούρζας» (σσ. 227-242), 10. π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός, «Ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων και η διένεξη περί 'Νεοελληνικής Εκκλησίας'» (σσ. 243-256), 11. Δημήτριος Γ. Μεταλληνός, «Ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων χαρακτηριζόμενος από τους συγχρόνους του» (σσ. 257-266), 12. Ιωάννης Δ. Μπουγάτσος, «Η Φιλορθόδοξος Εταιρία και ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων» (σσ. 267-343), 13. Γεώργιος Α. Ντελόπουλος, «Ιστορικογλωσσική θεώρηση της ζωής και του έργου του Κωνσταντίνου Οικονόμου (1780-1857)» (σσ. 377-401), 14. Θεόδωρος Παπακωνσταντίνου, «Κωνσταντίνος, ο φιλών τους λόγους και σπουδάζων περί παιδείαν» (σσ. 403-406), 15. Γεώργιος Θ. Πρίντζιπας, «Κωνσταντίνος Οικονόμος και Γρηγόριος ο Ε΄ : Η σχέση των δύο ανδρών και οι επιπτώσεις της στην πορεία του Γένους» (σσ. 417-423), 16. Dean Sakel, «Ο ιστορικός Κατάλογος των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως : Το πρόβλημα του συγγραφέα του έργου» (σσ. 425-430), 17. Αχιλλεύς Γ. Χαλδαιάκης, «'...Κενόσπουδα Συντάγματα...' : Διερεύνηση των αιτίων της...'Λεσβιακής δυσμουσίας'» (σσ. 493-513).
Β. Επιφανείς ιεράρχες που έλκουν την καταγωγή τους από την Τσαριτσάνη και την περιοχή της (αριθμός εργασιών τέσσερις)
1. Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας Παντελεήμων, «Μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης Πολύκαρπος Σακελλαρόπουλος (1878-1943)» (σσ. 105-110), 2. αρχιμ. Βασίλειος Δ. Παπανικολάου, «Άγιος Αρσένιος Ελασσώνος (1550-1626) : Βίος-έργο» (σσ. 407-415), 3. Παρασκευή Τσιολάκη, «Μητροπολίτης Πισιδίας Κύριλλος (1780-1814)» (475-483), 4. Δημήτριος Ν. Χατζηλέλεκας, «Ιωσήφ Επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης (1820-1826)» (σσ. 515-544).
Γ. Διαχρονία και συγχρονία της Τσαριτσάνης (αριθμός εργασιών επτά)
1. Δημήτριος Ν. Χατζηλέλεκας, «Σύντομο ιστορικό της Τσαριτσάνης του χθες» (σσ. 81-101), 2. Αναγνώστης Ευαγγ. Παπακυπαρίσσης, «Κοινοτική ταυτότητα σε μεταπολεμικές αστικές συνθήκες : Η Αδελφότητα Τσαριτσανιωτών Αθήνας 'Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων'» (σσ. 25-64), 3. Τάκης Κουσαής, «Η ιδέα του συνεταιρισμού στην Τσαριτσάνη» (σσ. 185-192), 4. Θωμάς Ι. Μπούμπας, «Το Αρχείο της Ιεράς Μονής Αγίου Δημητρίου (επιλεγόμενης Βαλέτσικο) Τσαριτσάνης (1718-1990) και η παράδοσή του : Έγγραφα και επιστολές» (σσ. 345-376), 5. Γεώργιος Χ. Σαπουνάς-Μπάκος, «Ιστορικό της κεραμοποιḯας στην Τσαριτσάνη» (σσ. 431-451), 6. Μεταξία Τριανταφύλλου, «Οι εθνικοί αγώνες στη Θεσσαλία και η συμβολή της Τσαριτσάνης την περίοδο 1941-1944» (σσ. 453-473), 7. Πάνος Τσολάκης, «Ο πύργος του Μάμτζιου στην Τσαριτσάνη» (σσ. 485-491).
Ο Τόμος συνιστά έναν θησαυρό για τον Τσαριτσανιώτη αλλά και για τον κάθε ενδιαφερόμενο μελετητή της περιοχής, διότι εμπλουτίζει την σχετική βιβλιογραφία με πλήθος νέων στοιχείων, ιδιαιτέρως αποκαλυπτικών για την πολυδιάστατη προσωπικότητα τού Κωνσταντίνου Οικονόμου αλλά και για τον ιστορικό και σύγχρονο βίο της Τσαριτσάνης. Γνωρίζοντας πόσο δύσκολη και παραμελημένη υπόθεση είναι στις μέρες μας η έρευνα και μελέτη της πολιτισμικής πορείας ενός τόπου, καταλήγουμε με την ευχή τα εκδοθέντα Πρακτικά ν' αποτελέσουν στήριγμα σε μια ανάταξη που τόσο έχει ανάγκη η πατρίδα μας. Αξίζει, λοιπόν, ένα «εύγε» στον τσαριτσανιώτικο αθηναϊκό σύλλογο καθώς και σε όλους όσοι συντέλεσαν στην ολοκλήρωση της συγκεκριμένης πνευματικής πρωτοβουλίας.
Αναγνώστης Ευαγγ. Παπακυπαρίσσης
[1] Εν συγκρίσει με το Α΄ Συνέδριο, στην πρώτη διεξαγωγή του στην Αθήνα (Οκτ. 1995) συμμετείχαν 10 σύνεδροι με ισάριθμες ανακοινώσεις, ενώ στην δεύτερη στην Τσαριτσάνη (Μάιος 1996) 11 σύνεδροι με αντίστοιχο αριθμό εισηγήσεων. Στα Πρακτικά (1998), τα οποία παρουσιάστηκαν στην Οικονόμειο Σχολή, την Κυριακή, 25-4-1999, από τους καθηγητές της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ Κωνσταντινίδη Εμμανουήλ, Γόνη Δημήτριο, Μανίκα Κωνσταντίνο και τον θεολόγο-φιλόλογο Μπουγάτσο Ιωάννη, αποτυπώθηκαν όλες οι εργασίες (12 εν συνόλω).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου